Notatnik liturgisty

Wszystko się zdarza sługom ołtarza

Trójpodział posług

Tzw. trójpodział posług to w węższym znaczeniu to schemat podziału posług w zgromadzeniu (zarówno w prezbiterium jak i poza nim) na trzy diakonie, które typowo będą pełnione przez trzy różne grupy. W szerszym rozumieniu to ogólna idea, że funkcje w zgromadzeniu liturgicznym powinny mieć związek z funkcjami poza nim.

Postuluję następujący podział:

  • słowo

    • liturgia: czytania, psalm, komentarze, modlitwa powszechna, śpiew, aklamacja przed Ewangelią
    • poza liturgią: pogodny wieczór, noszenie śpiewników
  • czyn

    • liturgia: służba ołtarza, ministrant krzyża, ministranci światła, zakrystianka, procesja z darami, zbiórka kolekty
    • poza liturgią: przygotowanie posiłków, posługa stołu, zmywanie, zapalanie i noszenie świecy
  • świętowanie

    • liturgia: ceremoniarz, ministrant księgi, turyferariusz, nawikulariusz, służba ładu
    • poza liturgią: sprzątanie, pogodny wieczór, wieszanie kartek

Powyższy podział nie ma na celu wyrównania obciążenia pomiędzy poszczególne grupy (może być tak, że niektóre grupy potrzebują więcej czasu, aby wypełnić posługi z grafiku).

Funkcjonuje też w Ruchu inna forma, podana przez ks. Szczepańca, który popełnił kiedyś kawałek tekstu na temat trójpodziału posług. Myśl leżąca u podstawy jest niezwykle cenna i zawsze aktualna: posługa w liturgiczna nie jest alternatywą wobec służby wspólnocie poza liturgią, ale przeciwnie: ma być nie tylko jej dopełnieniem, ale również okazją do przeżycia tej służby jako wkładu w budowanie Kościoła. Niestety, konkretne rozwiązanie zaproponowane przez ks. Szczepańca wydaje się być słabe, a uzasadnienie co najmniej wątpliwe i naciągane. Wg mnie wynika to z niedostatecznego uwzględnienia obecnych praw liturgicznych w zakresie posług i funkcji liturgicznych. Ks. Szczepaniec nie uwzględnił również obecnego układu przestrzennego prezbiterium.

Ogólne Wprowadzenie do Mszału Rzymskiego postuluje cztery sposoby uprawnienia do służby liturgicznej (OWMR 91-107). Są to:

  • święcenia (episkopatu, prezbiteratu, diakonatu);
  • ustanowienia do posługi (lektorat i akolitat);
  • błogosławieństwa do funkcji (wg funkcji);
  • upoważnienia (jednorazowe wg funkcji).

Zmiany w powyższym schemacie zostały wprowadzone przez Pawła VI w motu proprio „Ministeria Quædam” w myśl zaleceń Soboru Watykańskiego II. Szczególne znaczenie mają zwłaszcza dwie posługi (ministeria), które nie są ograniczone do funkcji w zgromadzeniu, ale wiążą się również z zadaniami poza liturgią.

Dalej, OWMR przewiduje trzy miejsca w prezbiterium: ołtarz, ambonę i miejsce przewodniczenia (OWMR 295-310). Mówią one o trzech funkcjach Chrystusa: kapłańskiej, prorockiej i królewskiej. Łączą się one również z funkcjami przy nich wykonywanymi: funkcje lektora są wykonywane przy ambonie, a funkcje akolity przy ołtarzu i przy miejscu przewodniczenia.

Ten właśnie schemat, jako naturalny dla liturgii, wydaje się być właściwym do zbudowania na nim nowego trójpodziału posług, wynikającego z nowego sposobu budowania prezbiterum po Soborze Watykańskim II. Warto zachować tradycyjne nazwy diakonii „słowa”, „czynu” i „świętowania”, które powinny odpowiadać posługom wokół ambony, ołtarza i miejsca przewodniczenia.