Notatnik liturgisty

Wszystko się zdarza sługom ołtarza

Kaplica cudownego obrazu NMP Częstochowskiej

Poniższe notatki są z Kongregacji, więc niektóre elementy są charakterystyczne tylko dla niej. Przejrzyj materiały ogólnojasnogórskie i ceremoniał z niedzielnej Mszy na Kongregacji.

Uwagi ogólne

  • Nie używa się kadzidła.
  • Wychodzi się 5 minut wcześniej, żeby odsłonięcie obrazu było o pełnej godzinie.
  • Doskonałym miejscem do próby jest dolna zakrystia, która ma wymiary bardzo podobne do kaplicy. Jest nawet proteza ołtarza i jakieś krzesła, żeby zaimprowizować ambonę.
  • Standardowy slot na Mszę św. to niecałe 90 minut (tzn. następna Msza św. zaczyna się półtorej godziny po naszej).

Przestrzeń

  • Ciasno, a nadto wszystko jest poprzegradzane barierkami. Aczkolwiek jeśli zrozumiesz myśl, która przyświecała projektantom tychże, to tak naprawdę nie przeszkadzają, a ograniczają tylko głupie pomysły.
  • Ministranci stoją wzdłuż ścian, ew. w korytarzu za ołtarzem.
  • Za ostatnią barierką siedzi pierwszych 3-4 koncelebransów. Po lewej stronie są pufy, po prawej rozkładane krzesła.
  • Schola jest na chórze, na który się idzie po schodach przy głównym wejściu do zakrystii.

Przebieg

Obrzędy wstępne

  • Ubieramy się w dolnej zakrystii razem z koncelebransami. Pół godziny przed Mszą trzeba być już przebranym.
  • Ustawienie procesji wejścia. Krzyż i świece przy wyjściu, za nimi reszta. Biskup bywa ubierany przy kredensie po stronie kaplicy, tam też powinni czekać ceremoniarz, ministrant księgi i insygniariusze.
  • Procesja wejścia. Z zakrystii korytarzem do końca, w prawo w drzwi, w lewo wzdłuż ściany do drugiej części nawy, za drzwiami w prawo do drzwi na środku, w prawo w środek i prosto do końca. Przyklękamy za ostatnią barierką i rozchodzimy się na swoje strony.
  • Biskup dochodzi do końca, oddaje insygnia, klęka. Dzwonimy dzwonkiem i następuje odsłonięcie obrazu.
  • Biskup idzie na miejsce. Znak krzyża, pozdrowienie, przywitanie biskupa, akt pokuty, Kyrie, Gloria, kolekta.
  • Biskup siada, dostaje mitrę.

Liturgia Słowa

  • Może być komentarz gdzieś przy ścianie.
  • Czytania i psalm. Podchodząc do ambony lektorzy i psałterzysta muszą koniecznie się ukłonić (bo wykonując funkcję stoją odwłokiem do biskupa). Trzeba przećwiczyć, żeby było równo.
  • Procesja z Ewangeliarzem. Ministranci światła wychodzą z zakrystii i ustawiają się po dwóch stronach ołtarza przed stopniami (w ogóle chodzą po linii prostej, nie skręcają). Stają przodem do ołtarza i czekają. Diakon podchodzi po błogosławieństwo, potem idzie na po Ewangeliarz. Gdy się obraca w stronę ambony, MŚ też się obracają i idą za nim. Stają przed amboną naprzeciwko siebie. Ten od ściany raczej nie wychodzi za barierkę. Ewangelia.
  • Po Ewangelii diakon obraca się i daje Ewangeliarz biskupowi, żeby zrobił błogosławieństwo Ewangeliarzem. Następnie zabiera i oddaje ceremoniarzowi pomocniczemu przez barierkę. Świece wychodzą. Homilia.
  • Modlitwa powszechna. Przez zakrystię wchodzą ludzie (od ostatniego), odwracają się i czytają po kolei. Ministrant mikrofonu stoi w barierce od prezbiterium. Reszta (łącznie z insygniariuszami) musi się stłoczyć w korytarzu.

Liturgia Eucharystyczna

  • Może być komentarz.
  • Przygotowanie ołtarza. Ministrant mikrofonu nie czekając wstawia mszał na ołtarz (chyba, że jest komentarz, wtedy ceremoniarz). Diakon i/lub ministranci ołtarza rozkładają dwa korporały i dwa kielichy z puryfikaterzami i palkami.
  • Procesja z darami jest przyjmowana za ostatnią barierką. Musisz przy tym być i przypilnować, żeby zostało miejsce dla odchodzących z procesji (w prawo do ściany). Potrzeba generalnie dwóch. Pateny lądują od razu na korporale — to nielegalne, ale fizycznie nie ma na nie miejsca obok.
  • Przygotowanie darów. Trzeba przypomnieć, żeby wlać kroplę wody do drugiego kielicha, który jest przygotowany już zalany winem.
  • Na Módlcie się, aby moją i waszą celebrans się odwraca, potrzebuje mikrofonu. Modlitwa nad darami.
  • Modlitwa Eucharystyczna. Podczas Sanctus mszaliki rozdaje po dwóch z każdej strony (po lewej ministrant księgi i ceremoniarz pomocniczy, po prawej ministrant mikrofonu i ceremoniarz). Jeden zaczyna od początku, a drugi od końca.
  • W razie koncelebry trzeba podawać mikrofon podczas ME. Ministrant mikrofonu powinien natychmiast odejść, bo ma za chwilę zbierać mszaliki.
  • Po Doksologii mszaliki się zbiera tak samo, jak były rozdane. Jeśli jest komentarz przed Obrzędami Komunii, za ministranta mikrofonu zbiera np. ministrant krzyża. Modlitwa Pańska, embolizm.
  • Znak pokoju. Na Pokój pański niech zawsze trzeba podać mikrofon (gdzie indziej podawałoby się tylko diakonowi chwilę później). Agnus Dei.
  • Znowu mikrofon na Oto Baranek Boży.
  • Zaraz po tym lokalny ceremoniarz chce powiedzieć, jak jest Komunia św. Generalnie wzdłuż ścian i w drugiej części nawy.
  • Komunia św. Po przyjęciu przez celebransa i dwóch pierwszych koncelebransów trzeba zabrać Mszał. Ołtarz jest przeorganizowywany (też zwykle przez lokalnego ceremoniarza) tak, żeby były dwie pateny, dwa kielichy i dwa puryfikaterze. Koncelebransi podchodzą parami.
  • Trzeba przechwycić jednego, żeby udzielił Komunii św. służbie liturgicznej przy barierce po prawej stronie. Ci, co przyjęli, chowają się w zakrystii. Psałterzysta zabiera jednego, żeby udzielił Komunii scholi na chórze.
  • Po Komunii św. trzeba podejść z lavabo do biskupów.
  • Puryfikacja przez dwóch pierwszych szeregowców na kredensji albo w zakrystii. Jeśli na kredensji, trzeba na bieżąco wynosić wypuryfikowane naczynia do zakrystii.

Obrzędy końcowe

  • Modlitwa po Komunii.
  • Podziękowania.
  • Błogosławieństwo.
  • Procejsa wyjścia. Ceremoniarz pomocniczy, ministranci światła i ministrant krzyża muszą być przygotowani. Reszta ministrantów idzie za nimi. Jak dojdą do kraty, wszyscy klękają. Ceremoniarz przytrzymuje biskupa, przed którego wchodzą od początku koncelebransi.
  • Ustawienie w zakrystii. Krzyż i świece stają na końcu tam, gdzie się przyjmuje intencje, reszta po bokach.

Poszczególne funkcje

Ceremoniarze

Główny ceremoniarz stoi po prawej stronie z kilku powodów. Jeden jest taki, że tam jest więcej do pilnowania. Po drugie czasami przejście po lewej jest zablokowane (np. świeczką). Tak czy inaczej potrzebuje czasem pójść po lewej.

Ceremoniarz pomocniczy jest po lewej stronie i ogarnia: liturgię słowa, procesje wejścia i wyjścia, ministranta księgi.

Do omówienia z biskupem

  • akt pokuty
  • błogosławieństwo Ewangeliarzem
  • błogosławieństwo końcowe
  • nie podajemy insygniów przez barierkę

Odprawa dla koncelebransów

  • Zajmowanie miejsc (od przodu).
  • ME; mszaliki będą rozdane wzdłuż ścian.
  • Komunia św. kapłanów przez zanurzenie, z kielicha pije ostatni. Podchodzimy od przodu, wracamy bokiem od ścian.
  • Komunię św. dla ludu rozdaje kilku pierwszych. Miejsca wskaże służba ładu, trzeba pójść wzdłuż ścian. Nie zabierać paten z grubymi komunikantami.
  • Puryfikacja przy kredensji (albo w zakrystii) przez pierwszych dwóch szeregowców, którzy wrócili.
  • Wyjście jest tak, że wszyscy klękają na raz, a potem się wychodzi.

Mikrofon

Jeśli możesz, oddaj komuś, nie bierz sam.

Momenty podawania

  • przywitanie (pewnie moderatorowi generalnemu)
  • komentarz przed Liturgią Słowa (przy ścianie)
  • modlitwa powszechna (przy ścianie)
  • komentarz przed Liturgią Eucharystyczną (przy ścianie)
  • albo: położyć Mszał na ołtarzu podczas przygotowania ołtarza
  • przygotowanie darów (Módlcie się, aby moją i waszą; celebransowi)
  • Modlitwa Eucharystyczna (koncelebransom)
  • komentarz przed Obrzędami Komunii (przy ścianie)
  • znak pokoju (Pokój Pański niech zawsze; celebransowi)
  • znak pokoju (Przekażcie sobie znak pokoju.; diakonowi albo celebransowi)
  • Oto Baranek Boży (celebransowi)
  • komentarz porządkowy o Komunii św. (ceremoniarzowi-tubylcowi)
  • podziękowania (żebym to ja wiedział, komu)
  • błogosławieństwo (celebransowi)

Ministrant księgi

To jest raczej trudna robota, trzeba człowieka ogarniętego. Ambonę obsługuje się zza barierki, nie trzeba przechodzić naokoło.

Przed Mszą trzeba sobie zabezpieczyć mszaliki (na samym końcu balasek).

Obsługa ambony

  • przed Mszą: położyć Mszał
  • po kolekcie: zdjąć Mszał, położyć Lekcjonarz
  • po 2. czytaniu: zdjąć Lekcjonarz
  • po Ewangelii: położyć kartkę z homilią (Ewangeliarz zabierze ceremoniarz pomocniczy)
  • po homilii i po Credo: zdjąć homilię, położyć modlitwę wiernych
  • po modlitwie wiernych: zdjąć modlitwę wiernych, położyć Mszał ołtarzowy na ołtarzu
  • w czasie Sanctus: rozdać mszaliki
  • po doksologii: zebrać mszaliki
  • po Komunii: położyć Mszał
  • przed błogosławieństwem: podać Mszał

Lektorzy i psałterzysta

Trzeba się kłaniać biskupowi, bo się stoi bardzo blisko i tyłem.

L1 powinien poinstruować czytającego Ewangelię, co z Ewangeliarzem. Sam Ewangeliarz to oprawione Pismo Święte, trzeba zrobić kartkę z siglami i wsadzić jako zakładkę. Po przeczytaniu Ewangelii jest błogosławieństwo Ewangeliarzem a potem trzeba go oddać przez barierkę ceremoniarzowi pomocniczemu.

Ps podczas komunii powinien zaprowadzić jednego księdza na chór, żeby udzielił scholi Komunii św.

Insygniariusze

Stoją po prawej stronie (tak jak ceremoniarz), zwykle jako ostatni w stronę ludu.

Ministranci światła i ministrant krzyża

Krzyż i świece się odnosi do zakrystii.

Varia

Jeśli masz dziecko i zaczęło płakać możesz się schować w korytarzu do schodów do sali rycerskiej (drzwiczki zaraz obok głównego wejścia, po północnej stronie).