Komputystyka to taka obskurna dziedzina nauki z pogranicza astronomii i matematyki, która traktuje o obliczaniu kalendarza, szczególnie kalendarza liturgicznego. Podstawy są potrzebne zwłaszcza jeśli się korzysta z brewiarza, żeby wiedzieć, czego w księdze szukać.

Obliczanie kalendarza

Załóżmy, że startujemy z normalnym, cywilnym kalendarzem gregoriańskim i znamy datę Wielkanocy. Jeśli nie znamy, to w brewiarzu jest tabelka z datami Wielkanocy, tylko trzeba wziąć nowy egzemplarz, bo może się okazać, że w starym tabelka już się skończyła.

Okresy Liturgiczne

Zacznijmy od Wielkanocy, żeby było łatwiej tłumaczyć. Wielkanoc byłaby pierwszą niedzielą Okresu Wielkanocnego (formalnie jest częścią Triduum, ale tam akurat granice są trochę sztuczne). Po niej są kolejne niedziele i tygodnie Okresu Wielkanocnego. Ósma niedziela wielkanocna nie istnieje, bo jest to Zesłanie Ducha Świętego, po którym jest okres zwykły, o którym później.

Tydzień przed Wielkanocą jest Niedziela Palmowa, czyli Męki Pańskiej, która jest jednocześnie szóstą niedzielą Wielkiego Postu, od której odlicza się wstecz do 1WP. Środa przed 1WP to Środa Popielcowa, która jest pierwszym dniem Wielkiego Postu. Przed nią jest Okres Zwykły.

Boże Narodzenie, jest 25. grudnia. Niedziela przed 25.12. to czwarta niedziela Adwentu (jeśli Boże Narodzenie jest w niedzielę, to 4NA jest tydzień wcześniej). Trzy tygodnie wcześniej jest pierwsza niedziela Adwentu, czyli początek (następnego) roku liturgicznego. Tydzień przed 1NA to 34. tydzień zwykły a niedziela, która go rozpoczyna byłaby 34. niedzielą, gdyby nie fakt, że jest to Uroczystość Chrystusa Króla Wszechświata. Od niej wstecz odliczamy kolejne niedziele zwykłe, aż do niedzieli po Zesłaniu Ducha Świętego, które już ogarnęliśmy.

W poprzednim roku było Boże Narodzenie, które zaczyna Okres Bożego Narodzenia, który na pewno trwa do 1. stycznia, Uroczystości Świętej Bożej Rodzicielki Maryi i później. Potem jest 6.01., Uroczystość Objawienia Pańskiego. Po 6.01. jest Niedziela Chrztu Pańskiego (może być nawet 13.01., czyli tydzień później). Chrzest Pański byłby pierwszą niedzielą zwykłą, ale nie jest, bo jest jeszcze z Okresu Narodzenia Pańskiego. Dlatego pierwszy tydzień zwykły zaczyna się poniedziałkiem. Potem odliczamy kolejne niedziele zwykłe aż do niedzieli przed Popielcem.

Odliczanie niedziel Okresu Zwykłego można różnie trafić, dlatego częścią tabelki w brewiarzu jest również, jak to tam trafiło. Można sobie sprawdzić.

Uroczystości Pańskie w okresie zwykłym i dni świętych

Kiedy mamy rozpisane okresy liturgiczne, przystępujemy do rozpisywania różnych dni z kalendarza. To jest dobry moment, żeby sobie wziąć „Tabelę pierwszeństwa dni liturgicznych”, która jest w większości ksiąg liturgicznych (w każdym brewiarzu, Mszale, nawet w CE jest).

Są dwa miejsca w księgach na śmieszne rzeczy, które gdzieś trzeba napisać. Po formularzach na okres zwykły są „Uroczystości Pańskie w okresie zwykłym”, czyli takie, które są bezpośrednio związane z Panem Jezusem, a nie z jakimś świętym. Jest tam kilka dni, które po prostu trzeba nanieść na kalendarz, bo z niczym raczej nie kolidują.

Potem bierzemy kalendarz po drugiej stronie księgi (są tam obchody świętych, którzy nie byli Panem Jezusem) i zaczynają się schody. Tam są rozpisane dni różnej rangi (od starszych: uroczystości, święta, wspomnienia obowiązkowe, wspomnienia dowolne), które nanosimy, jeśli nie kolidują z czymś starszym. Jeśli kolidują, to jeśli są uroczystościami, to uroczystości niższej rangi przenosi się na kolejny dzień aż przestaną przeszkadzać. Jeśli to jest co najwyżej święto, to po prostu wylatuje i w tym roku tego nie będzie.

W tym kroku trzeba uważać, bo niektóre dni mogą być, w zależności od geografii, lepszego sortu niż wyglądają, bo święci mogą być patronami parafii albo tytułami kościołów. To samo się tyczy rocznicy poświęcenia kościoła.

Każdy dzień, który nie został poprawiony czymś z kalendarza to dzień powszedni (łac. feria) jakiegoś okresu.

Dobór tekstów

Kiedy już wiemy, co obchodzimy, to (zwłaszcza w przypadku brewiarza) trzeba znaleźć odpowiedni tekst. Teksty są:

• z dnia, tzn. jest dzień powszedni albo część tekstu bierzemy tak jakby był
• własne, z kalendarza
• wspólne, po kalendarzu jest trochę tekstów używanych dla podgrup świętych
• okresowe, jeśli jest jakiś okres niezywkły

W związku z tym:

1. Uroczystości mają komplet tekstów, wszystkie są własne. Jest obowiązek używania wszystkich jak leci.
2. Święta mogą nie mieć jakichś tekstów, i będzie w rubryce napisane, że z tekstów wspólnych. Wtedy jest obowiązek wzięcia wskazanych wspólnych.
3. Wspomnienia obowiązkowe. Mogą nie mieć niektórych i będą wskazane teksty wspólne, ale te, które nie sa własne, można nie brać ze wspólnych, tylko wziąć z dnia. Teksty własne są obowiązkowe.
4. Wspomnienia dowolne. Jest pełna dowolność, co się bierze. Można nie brać nawet własnych. Można po prostu całość polecieć z dnia.

Co do dni powszednich w okresach to jest trochę bardziej skomplikowane i zależy od okresu.