Bazylika mniejsza Znalezienia Krzyża Świętego i Narodzenia Najświętszej Maryi Panny

Poniższe notatki są z Kongregacji, więc niektóre elementy są charakterystyczne tylko dla niej. Przejrzyj materiały ogólnojasnogórskie i ceremoniał z sobotniej Mszy na Kongregacji.

Uwagi ogólne

W przeciwieństwie do kaplicy i auli Kordeckiego używa się kadzidła.
Bazylika nie jest tak obłożona jak kaplica, więc prawdopodobnie można zrobić próbę i musztrę w samym prezbiterium. Z tego samego powodu czas na Mszę może być długi.
Dobrze jest mieć trzy kielichy z powodu komunii koncelebransów. Dwa z nich można zawczasu zalać.

Przestrzeń

Od barierki do bocznych drzwi do zakrystii można zrobić miejsce dla ~150 koncelebransów. Na KO robi się jeden blok z przejściami wzdłuż ścian bazyliki (nie ma przejścia przez środek). Jest to konieczne, bo jakby ich posadzić po dwóch stronach, to pewnie północna połowa, żeby usiąść, musiałaby przeciąć procesję, która może jeszcze trwać. Ten wariant ma jednak dużą wadę: prezbiterium bardzo oddziela się od nawy.

W prezbiterium trzeba dostawić krzesła dla posługujących (po obu stronach ołtarza) i dla koncelebransów w trzech rzędach wzdłuż północnej ściany naprzeciwko miejsca przewodniczenia. Przy miejscu przewodniczenia są pufy dla diakonów i zacnych koncelebransów. Uwaga: kiedy jest dokładnie dwóch biskupów (jeden koncelebruje), to 1K i 2K siedzą po złych stronach — muszą się zamienić jak będą podchodzili do ołtarza.

Ambona stoi bardzo blisko ołtarza, więc przy okadzaniu trzeba ją obejść. Nie da się też poprowadzić procesji z Ewangeliarzem kadzidłem. Sam ołtarz i ambona są ruchome (sic), ale nie mieliśmy odwagi ich przesunąć.

Stoliki w prezbiterium trzeba być może zamienić tak, żeby ten większy stał na północ od ołtarza, a ten mniejszy — między miejscem przewodniczenia a wejściem do korytarza.

Dary

W 2017 było 12 paten z małymi komunikantami (w tym 2 w procesji) i 3 z dużymi (w tym jedna z dużą hostią; wszystkie w procesji). W sumie w procesji 5 paten i ampułki.

Przebieg

Obrzędy wstępne

Ubieramy się w dolnej zakrystii razem z koncelebransami. Pół godziny przed Mszą trzeba być już przebranym.
Ustawienie procesji wejścia. Krzyż i świece przy wyjściu, za nimi reszta. Biskup bywa ubierany przy kredensie po stronie kaplicy, tam też powinni czekać ceremoniarz, ministrant księgi i insygniariusze.
Procesja wejścia. Jest kilka wariantów.
- Wariant krótki, często praktykowany: korytarzem z zakrystii do końca i w lewo pod schody, potem od razu w lewo do prezbiterium.
- Wariant średni: w korytarzu w prawo do kaplicy, tam wzdłuż ściany do drzwi do bazyliki, przez które się przechodzi. Dalej do środkowej nawy i do prezbiterium.
- Wariant długi, przez wirydarz: z zakrystii wychodzi się tylnymi drzwiami (naprzeciwko tych, co się nimi wychodzi do dolnej zakrystii), korytarzykiem (uwaga na krzyż, akolitki i pastorał) do Wieczernika, przez który się przechodzi tuż przy ścianie (między ścianą a barierką). Wychodzi się na dziedziniec, skąd wchodzi się do bazyliki głównymi drzwiami i środkową nawą idzie się do prezbiterium.
  
  (Tę trasę warto znać tak czy inaczej, bo to dobry skrót do zakrystii).
Przyklęknięcie przed północną bramką (albo za). Posługujący idą na swoje miejsca. Koncelebransi podchodzą do ołtarza, całują, a potem wychodzą południową bramką, i zajmują miejsca poza prezbiterium. Ostatnich ~20 (zależy jak są rozstawione krzesła) zostaje w prezbiterium i siada naprzeciwko biskupa, a 4 (w tej liczbie również diakoni) obok biskupa.

Ministranci światła może mogą siąść obaj po południowej stronie, gdzie jest więcej miejsca.
Znak krzyża, pozdrowienie, przywitanie biskupa, akt pokuty, Kyrie, (Gloria), kolekta.
Biskup siada, dostaje mitrę.

Liturgia Słowa

Może być komentarz.
Czytania i psalm. L2 albo Ps musi zdjąć lekcjonarz i położyć na półeczce.
Procesja z Ewangeliarzem. Ministranci światła stają przed ołtarzem i czekają. Ministranci kadzidła przychodzą tylnym korytarzem (pierwszy idzie Tu), klękają z diakonem przed biskupem. Zasypanie, błogosławieństwo diakona. Potem idą na po Ewangeliarz po prostokącie. Gdy się obracają do ambony, prowadzi Na. MŚ też się obracają i idą. Stają przed amboną naprzeciwko siebie. Ewangelia.
Po Ewangelii diakon zanosi Ewangeliarz biskupowi, żeby zrobił błogosławieństwo Ewangeliarzem. Następnie kładzie go na starym ołtarzu. Świece wracają pod ołtarz. Homilia. (Credo — nie ma w sobotę).
Modlitwa powszechna. Gromadka ustawia się wzdłuż południowej ściany przed barierką i po kolei wchodzą na ambonę, z której czytają kolejne wezwania. Wymieniając się, kłaniają się parami gdzieś w okolicach schodków.

Liturgia Eucharystyczna

Może być komentarz.
Przygotowanie ołtarza. Ministrant księgi wstawia mszał na ołtarz. Diakon i/lub ministranci ołtarza rozkładają dwa korporały i trzy kielichy z co najmniej jednym puryfikaterzem. Palki opcjonalne.
Procesja z darami jest przyjmowana przy północnej bramce.
Przygotowanie darów. Trzeba przypomnieć, żeby wlać kroplę wody do dwóch kielichów uprzednio zalanych winem.
Modlitwa nad darami. Pamiętaj o piusce.
Modlitwa Eucharystyczna. Podczas Sanctus mszaliki rozdaje pięciu: 3-4 poza prezbiterium, 1-2 w prezbiterium. Nie zapomnij o koncelebransach przy ołtarzu.
W razie koncelebry trzeba podawać mikrofon podczas ME.
Po Doksologii mszaliki się zbiera tak samo, jak były rozdane. Modlitwa Pańska, embolizm.
Znak pokoju. Agnus Dei. Oto Baranek Boży.
Przypomnieć, jak jest Komunia św. Generalnie wzdłuż naw.
Komunia św.
- Umieść w rękach jednego diakona patenę.
- Po przyjęciu przez celebransa i pierwszych koncelebransów trzeba zabrać Mszał, MK ma też od razu przynieść trzeci korporał. Ołtarz jest przeorganizowywany zwykle przez lokalnego ceremoniarza) tak, żeby były trzy pateny z grubymi komunikantami, trzy kielichy i trzy puryfikaterze. Koncelebransi podchodzą trójkami od północnej bramki. (Albo: od południowej, a wychodzą północną, bo północną chcą wyjść ci, co idą z komunią. Trzeba się dobrze dogadać ze służbą ładu, bo jeszcze przyjdzie im do głowy, żeby coś zamienić.).
- Komunia dla bezglutenowców jest z kielicha. Ostatni koncelebrans zabiera jeden i wychodzi przed barierkę, gdzie służba ładu powinna delikwentów wpuścić.
- Trzeba przechwycić dwóch, żeby udzielił Komunii św. służbie liturgicznej po dwóch stronach koło ołtarza. Trzeba też pomyśleć o scholi na chórze.
- Pateny wracają prosto pod tabernakulum na stary ołtarz.
Po Komunii św. trzeba podejść z lavabo do biskupów.
Puryfikacja przez diakonów (albo dwóch pierwszych szeregowców) na kredensji albo w zakrystii. Kredensja jest duża, w przeciwieństwie do kaplicy.

Obrzędy końcowe

Modlitwa po Komunii.
Podziękowania.
Błogosławieństwo.
Procejsa wyjścia. Ceremoniarz pomocniczy, ministranci światła i ministrant krzyża muszą być przygotowani. Reszta ministrantów idzie za nimi. Ukłon nie wychodzi, postuluję zaniechać.
Ustawienie w zakrystii. Krzyż i świece stają na końcu tam, gdzie się przyjmuje intencje, reszta po bokach.

Poszczególne funkcje

Ceremoniarze

Główny ceremoniarz stoi po południowej stronie, ceremoniarz pomocniczy po północnej i ogarnia: procesje, ołtarz, mszaliki w prezbiterium.

Przed Mszą trzeba na trzech podzielić trzy zadania: ustawienie procesji, ogarnięcie koncelebransów i rozmowę z biskupem.

Do omówienia z biskupem

akt pokuty
błogosławieństwo Ewangeliarzem
błogosławieństwo końcowe
insygnia

Odprawa dla koncelebransów

Zajmowanie miejsc (od przodu).
ME; mszaliki będą rozdane wzdłuż ścian.
Komunia św. kapłanów przez zanurzenie, z kielicha pije ostatni. Podchodzimy od południa (albo: od północy), wracamy przeciwną.
Komunię św. dla ludu rozdaje kilku pierwszych. Miejsca wskaże służba ładu. Nie zabierać paten z grubymi komunikantami.
Puryfikacja przy kredensji (albo w zakrystii).
Komunia dla bezglutenowców (z kielicha) ostatnia, bo rozwala ustawienie ołtarza.
Po komunii pateny na stary ołtarz.
Wyjście jest tak, że wszyscy klękają na raz, a potem się wychodzi.

Ministrant księgi i mikrofonu

Ponieważ miejsce przewodniczenia jest przy ścianie, trzeba uważać, żeby nie zasłonić biskupa. MK musi stanąć na środku, centralnie przodem do biskupa. MM staje z tyłu, za biskupem. Mikrofon jest na kiju.

Przed Mszą trzeba sobie zabezpieczyć mszaliki (na samym końcu balasek).

Insygniariusze

Stoją po południowej stronie wzdłuż szczytowej ściany, koło wejścia do korytarzyka.

Ministranci światła i ministrant krzyża

Krzyż odnosi się do zakrystii. Świece lądują na stopniach przed ołtarzem (ceremoniał KO przewiduje, że się je gasi i stawia pod ścianą, ale to można zrobić inaczej).